DAĞCILIK: Belirli birtakım ilke ve kurallara dayalı olarak dağlarda yapılan yürüyüş, kampçılık ve tırmanış sporudur.

DAĞCI: Kayada, karda ve buzda doğanın birtakım zorluklarını aşıp dağcılık tekniklerini, dağcılık araç ve gereçlerini kullanarak doruğa ulaşan veya ulaşmayı hedefleyen kişidir.

DAĞCILIK ÇEŞİTLERİ

ALPİNİZİM: İçerisinde kaya, kar, buzul tırmanış özelliklerini bulunduran dağcılık teknik ve malzemelerini kullanarak doğrudan zirve yapmaktır. Kendi içinde 4 ana kısma ayrılır.

1. GÜNLÜK YÜRÜYÜŞ ( HIKING ): Doğada; sabah başlayıp akşam biten günübirlik yürüyüştür.
2. KAMPLI ETKİNLİK ( TREKKING ): Doğada yatılı olarak ( genellikle hafta sonu ) yapılan iki günlük etkinliktir.
3. EXPEDITION: Doğada uzun süreli ( genellikle 1 haftalık ) yatılı olarak yapılan etkinliktir.
4. FERRATA: Kayaya sabitlenmiş metal merdivenleri kullanarak tırmanmaktır. ( Türkiye’de henüz yapılmamaktadır.)

NOT: Bu tür etkinlikler yaz ve kış olmak üzere iki kısma ayrılmaktadır.

SPORTİF TIRMANIŞ ( SPORT CLIMBING ): Genellikle kaya üzerinde veya yapay duvarlarda yapılan tırmanış şeklidir. Kendi içinde 4 ana kısma ayrılır.

1. BOULDERING: Yerden fazla yükselmeden kaya tırmanma tekniklerini kullanarak kaya üzerinde yapılan antrenmandır.
2. KAYA TIRMANIŞI: Kaya tırmanma tekniklerini ve emniyet malzemelerini kullanarak kaya üzerinde bir ip boyuna ( 50 mt. ) kadar yapılan tırmanma şeklidir.
3. UZUN DUVAR TIRMANIŞI: Kaya tırmanma tekniklerini ve emniyet malzemelerini kullanarak bir ip boyundan daha yüksek olan kaya üzerinde yapılan tırmanış şeklidir.
4. YAPAY DUVAR TIRMANIŞI: Genellikle kapalı alanlarda ( bazen açık havada ) kimyasal malzemeler kullanılarak yapılan sabit veya ayarlanabilen duvar sistemlerini içerisinde bulunduran genellikle müsabakalara yönelik yapılmış değişik boyutlarda duvarlardır. Değişik şekillerde ve değişik uzaklıklarda basamak ve tutamakları içermektedir. Top rope ( üstten emniyetli ip ) tekniğiyle çalışma yapılmaktadır.

DAĞCILIKTA YÜRÜYÜŞ BİLGİSİ VE TEKNİĞİ

Dağlarda yapılan yürüyüş ve tırmanışlar; patikada, patikası olmayan arazide, kayalık arazide ( çarşak – taşlık – kayalık ) alpin çayırlarında yapılmaktadır. Her bölgenin kendine özgü koşulları ve bu koşullara bağlı olarak yürüyüş teknikleri vardır. Yürüyüşler yalınız olabildiği gibi ekip olarak da yapılmaktadır. İdeal bir tırmanış ekibi 3 kişiden oluşmaktadır. Bu sayı rotanın durumuna bağlı olarak artabilir. Ekipler seçilirken; ekip üyelerinin bir birilerini tanımaları, kondisyon durumları, fiziksel özellikleri ve yaş durumları bir birilerine yakın olmalıdır. Her ekipte; bir ekip başı ( lider ) ve bir ekip sonu ( artçı ) vardır.

1. EKİP BAŞI ( LİDER ): Ekibe liderlik eden kişidir. tüm kararlar lider tarafından alınır.
2. EKİP SONU ( ARTÇI ): Ekip başının yardımcısıdır. Ekibin sonunda yer alır. Ekiptekileri izler, davranışlarını kontrol eder gerekirse uyarır. Lider ile arasında devamlı koordine vardır.

Yürüyüş Temposu: Sporcuların kondisyon durumlarına göre tempo ayarlanır. En yavaş yürüyen kişi liderin arkasında yer alır. Lider yürüyüş temposunu bu sporcuya göre ayarlar.

Yürüyüş / tırmanış süresince kazalar meydana gelebilmektedir. Anılan kazalar iki konu başlığı altında toplanmaktadır.

SUBJEKTİF DAĞ KAZALARI ( İNSAN FAKTÖRLÜ )

1. YETERSİZ EĞİTİM
2. YETERSİZ BESLENME
3. YETERSİZ MALZEME
4. AKTİF CESARET
5. DİSİPLİNSİZLİK
6. MOTİVASYONSUZLUK
7. EGO TATMİNİ
8. EKİP UYUMSUZLUĞU
9. FİZİKSEL UYGUNSUZLUK

OBJEKTİF DAĞ KAZALARI ( DOĞA FAKTÖRLÜ )

UYGUN OLMAYAN HAVA ŞARTLARI

1. FIRTINA
2. TİPİ
3. SAĞNAK YAĞMUR ( SEL )
4. ÇIĞ
5. TAŞ DÜŞMESİ
6. HEYALAN VS.

DAĞDA YÜRÜRKEN / TIRMANIRKEN:

Etkinliğin özelliği ve arazinin yapısına bağlı olarak 4 türlü yürüyüş vardır.

1. DİK ÇIKIŞ: Yoldan kazandırır. Tırmanıcıyı yorar.

2. İNİŞ
3. YAN GEÇİŞ
4. ZİKZAK ( TRAVERS ) Yoldan kaybettirir. Tırmanıcıyı daha az yorar.

Yürüyüş / tırmanış süresince taş düşmeleri meydana gelebilir taşı düşüren veya ilk gören “ taş “ bağırarak ekibini uyarmalıdır.

Taş düşerken yere çarpma sonucu yükselir ve çarptığı yerdeki taşları da sürükleyebilir. Taş düşerken; dağcı hemen kaçmamalıdır.

Taşın hareketini takip etmeli ve son harekette sağa, sola veya uygun bır kaya kovuğu varsa içine girerek taşın çarpma etkisinden kurtulmalıdır.

ÇARŞAKLI ALANLARDA YÜRÜYÜŞ TEKNİĞİ

Döküntü kayaların, taşların ve çakılların meydana getirdiği değişik boydaki taş yığınlarına çarşak denir.

YÜRÜYÜŞ VE TIRMANMA AYAKKABILARI

ALPINIZIM AYAKKABILARI

1. TABANLAR: 4+2 – 4+3 – 4+4 Sistemine göre imal edilmiş ve vibram taban olarak adlandırılmıştır. Vibramın özelliği bükülmemesidir.
2. BANTLAR: Ön ve yanlara çarşak koruyucu bantları takılarak çarşaklarla yıpranması önlenmiştir.
3. GÖVDE: Solunum yapabilme ve su geçirmeme özelliği için yekpare deri veya nubuktan imal edilmiş olmalı ve krampon takma sistemlerine sahip olmalıdır.
4. İNİŞ BANTLARI: İnişlerde parmakların ayakkabının ucuna değmemesi için bileğin önünde bulunan iniş bantlarına sahip olmalıdır.
5. BAĞLAMA KANCALARI: Ayakkabının kolayca giyilip / çıkarılabilmesi için bağcık bağlama yerlerinin yarı açık kancalardan yapılmış olmalıdır.

NOT: Ayakkabılar her etkinlikten sonra temizlenmeli içlerine kâğıt veya bez doldurularak şekillerinin bozulmamasına özen gösterilmelidir.

KAYA TIRMANIŞ AYAKKABILARI ( FRICTION ):

1. TABANLAR: Plastikten yapılmış olup kayayı tutma özelliğine sahiptir.
2. BANTLAR: Ön ve yanlara plastik bantlar takılarak kayaya sürtünmeden dolayı gövdenin yıpranması önlenmiş olmalıdır.
3. GÖVDE: Solunum yapabilen kumaştan yapılmış ve bağlama ipleriyle güçlendirilmiş olmalıdır.
4. YAN BANTLAR: Ayakkabının yıpranmasını ve kolayca yırtılmasını önlemek için tabandan başlayıp üstte birleşen güçlendirme bantları takılmış olmalıdır
5. BAĞLAMA: Ayakkabının kolayca giyilip / çıkarılabilmesi için bağlama ipleri veya yapışkan bantlarla desteklenmiş olmalıdır.
6. AYAKKABI ÖLÇÜSÜ: Ayakkabının tırmanışta ayakta dönmesini önlemek ve temas edilen yeri hissetmek için ayağa tam oturmalıdır.

NOT: Ayakkabılar her etkinlikten sonra temizlenmeli içlerine kâğıt veya bez doldurularak şekillerinin bozulmamasına özen gösterilmelidir.

YAZ DAĞCILIĞI:

21 Mart 21 Aralık tarihleri arasında yapılan etkinliklere yaz dağcılığı denir.

TIRMANMA: 3000 metre ve üzerindeki dağlara alpinizm türünde tırmanmaktır. Kamp yeri seçilirken ana amaç; etkinlik özelliğine göre yer seçimi yapılmasıdır.

1. Ulaşım için; araç veya yaya yoluna yakın olmalıdır.
2. Yaşam desteği için;
3. Suya yakın olmalıdır.
4. Bölgenin 3 / 2 ‘sine hâkim olmalıdır.
5. Hayvan geçiş noktalarında olmamalıdır.

Güvenlik için:

1. Sel tehlikesine karşı dere içlerine kurulmamalıdır.
2. Kaya düşmelerine karşı kaya altında olmamalıdır.
3. Yıldırım tehlikesine karşı tek ağaç altında ve mağara içinde ( duvarla bitişik ) olmamalıdır.

ÇADIRLAR

ÇADIR: Her türlü hava şartlarında ( rüzgar, yağmur, kar, tipi vs.) kullanıcıyı korumak ve barınma sağlamak maksadıyla genellikle dış tentesi naylondan yapılan su ve hava geçirmeyen iç tentesi; hava geçiren su damlalarını geçirmeyen bir malzemedir.

ÇADIR ÇEŞİTLERİ: Çadırlar yapılışlarına göre 4 çeşittir.

1. DOME
2. TUNEL
3. ÜÇGEN ( KÖŞELİ )
4. GEODESIC ( GEOMETRİK )

KULLANILIŞLARINA GÖRE:

1. MEVSİMLİK ( YAZ-SONBAHAR-İLKBAHAR-KIŞ )
2. MEVSİMLİK ( YAZ –SONBAHAR-İLKBAHAR-KIŞ-YÜKSEK İRTİFA )

POLLERİNE ( DİREK ) GÖRE: İki çeşittir. Alüminyum ve Fiberglas

POL SAYISI: 2-3-4-5-6 VE ½ pollu veya alüminyumlu olabilir.

YAPILARINA GÖRE: Çadırlar yapılarına göre 1 veya 2 kapılı olabilir.

KAPASİTELERİNE GÖRE:

1–2 kişilik etkinlik çadırı

3-4 kişilik kamp çadırı

5-6-7-8 kişilik vs. kapasiteli ana kamp çadırı olarak çeşitli büyüklükte olabilirler.

ÇADIRLARIN YAPIM ÖZELLİKLERİ

A: Su geçirmez dış tente

B: Soluyabilen iç tente

C: İç ve dış tente arası yalıtım bölgesi

D: Su geçirmeyen alt tente

E: Bağlama ipleri

F: Çadır içi cepleri

G: Bazı çadırlarda fener asma yeri

H: Kapı ( bazı tip çadırlarda iki adet )

ÇADIR ÇEŞİTLERİ

KAMP YERİ SEÇİMİ VE ÖZELLİKLERİ

ÇADIRIN KURULMASI VE ÇEVRE DÜZENİ

ÇADIR YERİ SEÇİMİ:

1. çadırlar direk ağaç altlarına kurulmamalıdır.

( a ) yağmur yağdıktan sonra ağaçtaki damlalar uzun süre düşmeye devam eder. çadır güneş göremeyeceği için kuruması uzun zaman alır.

( b ) fırtınanın etkisiyle dallar kırılabilir çadıra ve kullanıcıya zarar verebilir.

ÇADIRIN KURULMASI:

1. Çadırın kurulacağı alan temizlenmelidir. Çadırın tabanını delebilecek sivri uçlu nesneler çıkarılmalıdır.
2. Dağ ve vadi rüzgarları esiş yönü hesaplandıktan sonra çadırın altına serilen tabanlık yere serilmelidir.
3. Çadır tabanlığın üzerine serildikten sonra rüzgâr üstü bölgesindeki köşelerden yere çivilerle sabitlenmelidir

Not: Rüzgâr sürati yüksek ise çadırın rüzgâr altı tarafındaki kapısı açılıp içine sırt çantaları konulduktan sonra kapısı kapatılmalıdır.

4. Çadır sabitleme köşeleri gerdirildikten sonra ( çadırın içinde kırışıklık olmamalıdır ) sabitleme çivileriyle yere sabitlenmelidir.
5. İyi gerdirilmiş bir çadırda dış tente iç tenteye temas etmemelidir.

ÇADIRIN İÇ DÜZENİ:

Bazı çadırlarda bir bazı çadırlarda iki bagaj vardır. Çadırların iç düzeni bagaj durumuna ve kullanıcı sayısına göre değişmektedir.

1. Malzemeler iç tenteyle dış tenteyi birbirine yapıştırmamalıdır.
2. Her malzemenin belirli bir yeri olmalıdır.
3. İstenilen her malzeme her koşulda bulunabilmelidir.
4. Yiyecekler belirli bir bölümde kapalı nesneler içinde olmalıdır.
5. Kıyafetler düzenli olarak çadırın bir köşesinde toplanmalıdır. Gerekirse yastık olarak kullanılabilir.
6. Ayakkabılar ve sırt çantaları battal boy poşetlerin içinde ağızları kapalı olarak bağaj bölümünde tutulmalıdır.
7. Teknik malzemeler çadırın kenarında uygun bir yerde tutulabilir.
8. Çadırdan dışarı gidildiğinde çadırın kapıları mutlaka kapatılmalıdır.

YÜKSEK RAKIMLARDA ÇADIR VE ÇEVRE DÜZENİ

1. Yazın yüksek rakımlı dağlarda: imkân var ise çadırın etrafı taş duvarlarla çevrilmelidir.
2. Çadırın sabitleme ipleri toprağa girmiyor ise tamamı taşlara bağlanmalıdır.

UYKU TULUMLARI

Geceleyin vücudumuz ürettiğinden daha fazla ısı kaybeder. Bu nedenle vücudumuzun etrafını saracak ve vücut ısısını dışarıya göndermeyecek koruyucu bir nesneye ihtiyaç vardır. İşte bu uyku tulumudur.

UYKU TULUMU ÇEŞİTLERİ: Uyku tulumu dolum malzemesine bağlı olarak iki çeşittir.

1. KAZ TÜYÜ: Kaz ve ördeklerin göğsünden alınan tüylerin özel makinalarla püskürtülerek özel kumaşların içine doldurulmasıyla yapılmaktadır.

AVANTAJLARI: Sıcak tutar, sıkıştırılınca az yer kaplar, hafiftir.

DEZAVANTAJLARI: Pahalıdır, ıslanınca zor kurur

2. ELYAF: Kimyasal bileşimler sonucu ortaya çıkarılmış değişik alanlarda kullanılan dolgu malzemedir.

AVANTAJLARI: Kaz tüyünden daha ucuzdur, ıslanınca kolay kurur.

DEZAVANTAJLARI: Fazla yer kaplar, ısıtma özelliği kaz tüyünden daha düşüktür.

UYKU TULUMUNUN KULLANILIŞ SEZONLARI

DAĞCILIK MALZEMELERİ

Dağcılıkta kullanılan malzemeler: 4 kısma ayrılmaktadır.

1. ANA KAMP MALZEMELERİ:
2. Çadır
3. Uyku Tulumu
4. Mat Çeşitleri
5. Ocak Takımları
6. Yemek Pişirme Takımları
7. Mumluk + Mum
8. ORTAK KULLANILAN MALZEMELER:
9. Bıçak
10. Termos Takımları
11. Kafa Feneri
12. Sırt Çantaları
13. YÖN BULMA MALZEMELERİ:
14. Harita
15. Pusula
16. Altimetre
17. Barometre
18. Rüzgâr Ölçer
19. Gps
20. TEKNİK MALZEMELER:
21. Sikkeler
22. Stoperler
23. Hexentricler 2. Tricamlar 3. Friendler
24. Stop Decenderler
25. Jumarlar
26. Tıbloclar
27. Sekizliler
28. Makaralar.
29. Karabinalar
30. Kilitli Karabinalar. 2. Kilitsiz Karabinalar
31. Atc ‘ Ler
32. Tubber. 2. Faal Guy. 3.Reverso.
33. Protraxıon
34. Yo-Yo
35. Çekiç
36. Sky Hooklar
37. Reglete
38. Grigri
39. İp Merdivenler
40. Nut Key ‘ Ler
41. Emniyet Kemerleri

DAĞCILIKTA KULLANILAN TEKNİK MELZEMELER

ANA VE ARA EMNİYET NOKTALARI; Tırmanan dağcı / dağcıların emniyeti bakımından önem taşımaktadır. Solo ve booldring tırmanışlar hariç tek ip boyu veya duvar tırmanışlarında teknik malzemeler kullanılmaktadır.

SİKKELER – STOPERLER – FRİENDLER

SİKKELER: Kaya üzerindeki delik ve çatlaklara çakılmak için imal edilmiş demir veya titanyumdan yapılmış özel malzemelerdir. Sert ve yumuşak sikke olmak üzere iki kısma ayrılır.

1. SERT SİKKELER: Kaya içindeki çatlağın yapısını takip etmeyip sikke doğrultusunda kayayı parçalayıp girer.
2. YUMUŞAK SİKKELER: Kaya içindeki çatlağın yapısına uygun olarak girer ve çatlağın şeklini alır.

SİKKE ÇEŞİTLERİ: Sikkeler kendi arasında 4 guruba ayrılır. Her grubun kendine özgü yapısı ve çekerleri ( çekme gücü ) vardır. Sikkelerin üzerinde numaraları ve çekerleri yazılıdır. Çekerleri kilo newton ( kn ) olarak belirtilmiştir. 1 kn = 100 kg. dır.

1. Universal Sikkeler
2. Profil Sikkeler
3. Bong Sikkeler
4. Hook Sikkeler. Negatif geçişlerde kullanılır.

SİKKELER VE KULLANIM YÖNTEMLERİ

Sikkeler kayaya çakılmadan önce kayanın sikke için uygun olup olmadığı ve hangi tip sikkenin kullanılacağı tırmanıcının can güvenliği açısından önemlidir.

SİKKELERİN ÇAKILMASI

1. Sikke çakılacak kayaya; çekiç ile vurularak kayanın sağlamlığı kontrol edilir.
2. Çatlağın yapısına uygun olan sikke seçilir. Sikkenin 3 / 1 ’ i el ile çatlağın içine girmelidir.
3. Sikke çakılırken çekicin ve sikkenin sesi dinlenmelidir.
4. Çatlak çürük ise ses boğuk çıkacaktır.
5. Çatlak sağlam ise sikkede ve çekiçte tiz ses çıkacaktır.
6. Sikkenin gözü kayaya oturmalıdır. Sikkenin gözü kayadan uzak kalıyor ise; sikkenin çekme kolunu kısaltmak için perlon banttan veya yardımcı ipe üzengi veya tam kazık düğümü atılarak sikkenin kayaya en yakın kısmına bağlanır.

SİKKELERİN KAYADAN SÖKÜLMESİ

1. Çekiçle; sikkeye çatlağın yönüne göre vurularak oynatılır.
2. Sikkenin çıkarken düşmemesi için yardımcı ip ile emniyete alınır.
3. Çekicin gaga kısmı ile sikke çekilerek çakıldığı yerden çıkarılır.

SİKKE ÇEŞİTLERİ

ÜNİVERSAL SİKKE: Dönme hareketiyle sıkışan bir sikkedir. Sikke gözü; sikke gövdesine 45 derecelik açıyla bakar. Dikey ve yatay çatlaklarda kullanılır.

HALKALI SİKKE: İki çeşittir:

1. Sikke gözü dar olan sadece inişlerde kullanılır. Bu göze karabina girmez.

2. Sikke gözü geniş olan hem ana / ara emniyet noktalarında hem de inişlerde kullanılır. Bu göze karabina takılabilir.

YATAY SİKKE: Yatay çatlaklarda kullanılır. Gözün ideal yerleştirme şekli çekiş yönüne bakmalıdır.

KÖŞELLİ SİKKE: Yatay çatlaklarda kullanılır.

BIÇAK SİKKE: İki gözü tek yüzeyi olup en ince sikkedir. En dar çatlaklarda kullanılır.

Z PROFİL SİKKE: Sikkelerden geniş bonglardan dardır. Çatlaklarda kullanılır.

YASSI PROFİL SİKKE: Profil sikkelerin kullanım amaçları gibidir. Sikke gözü çift yüzeyde değil tek yüzeydedir.

BONG SİKKELER

Metallerin ikiye katlanarak değişik büyüklükte ve çekerde yapılmış emniyet malzemeleridir. Yatay ve dikey çatlaklara çakılmak suretiyle ana ve ara emniyet noktası olarak kullanılır.

DAR PROFİL SİKKE: Dar çatlaklara çakılır.

GENİŞ PROFİL SİKKE: Orta büyüklükteki çatlaklarda kullanılır.

BONG: Bong tipi sikkelerin en büyüğüdür. Üzerindeki delikler karabina takılmak içindir.

BONG SİKKELERİN KULLANILMASI

STOPERLER

Değişik şekilde ve büyüklükte metal malzemelerden yapılmış yukarıdan aşağıya veya içten dışa doğru daralan kaya çatlaklarına sıkıştırılmak suretiyle çalışan malzemelerdir.

Tel ve ip saplı olmak üzere iki kısma ayrılır.

1. TELLİ STOPERLER; 1 numaradan ( küçük ) 12 numaraya ( büyük ) kadar iki yüzlü, düz ve kavisli olmak üzere iki çeşittir. Her stoperin üzerinde çekeri ve kaç numara olduğunu belirleyen rakamlar yazılıdır. Telli stoperleri kayaya sıkıştırmak daha kolaydır.
2. İPLİ STOPERLER; Değişik boylarda, değişik şekillerde ve değişik çekerlerde stoperler mevcuttur. Kullanım yerleri kayanın yapısına ve çeşitlerine göre değişmektedir.

STOPER ÇEŞİTLERİ

Stoperler kendi aralarında 3 kısma ayrılır.

1. STOPERLER: İki yüzlü, aşağıya doğru daralırlar ve tellidirler.
2. HEXZANTRICLER: 6 köşelidirler ip saplı veya tel saplı olanları vardır. Dönme veya sıkışma metoduyla çalışırlar.
3. TRICAMLAR: Bir ucu sivri diğer kısımları elips şeklindedir. Çatlağın şekline göre sıkışma veya dönme metoduyla çalışırlar. Karabina takılan kısım perlondan yapılmıştır.

STOPERLER

HEXZENTRICLER

HEXZENTRIC: Kelime anlamı altı köşeli demektir. Altı köşesi birbirinden farklı düzlem üzerindedir. Daralan çatlaklarda sıkıştırma yöntemiyle kullanılabildiği gibi paralel çatlaklarda veya yavaş daralan çatlaklarda dönme yöntemiyle çalışır. Dönme yöntemiyle sıkıştırırken metal veya ipin çekme yönündeki kaya yüzeyine yakın olmasına dikkat edilmelidir. Yüzeylerden en az ikisinin kayaya çok iyi temas ettiğine dikkat edilmelidir.

TRICAMLAR

FRIENDLER

FRIEND: Her türlü çatlağa son derece sağlam şekilde oturan kullanımı son derece kolay özellikle değişik boy çatlakları olan kayalara tırmanırken dağcıların tercih ettiği malzemedir. Sert ve flexibil saplı olmak üzere iki kısma ayrılırlar. Friendı çatlağa takmadan önce çekme kolu 3 / 2 geriye çekilmelidir. Dört oynak kafadan en az ikisi kayaya sağlam olarak oturmalıdır. Frıende yük bindikçe kayaya oturması sağlamlaşır. Frıendı çatlaktan çıkarmak için çatlağın içine doğru basınç uyguladıktan sonra kurma kolunu 3 / 3 geriye çekilir. Frıendın içindeki yük boşalacağından frıend kolayca çatlaktan çıkarılır.

STOP DECENDER

9 – 12 mm. kalınlığındaki statik ve dinamik tek iplerde: iniş, tırmanış ve ip gerdirmede kullanılan teknik malzemedir. Her ortamda açılıp ipin kolay takılabilmesi kullanım kolaylığı getirmiştir. İp emniyet kemerine yakın bölümden takıldıktan sonra dolaşarak son bölüme gelir. ve kilit kapatılır. Yük bindikçe kumanda kolu ipi sıkarak hareketini engeller. Hareket için kola hafifçe bastırılmalıdır.

JUMARLAR

JUMAR: Tırmanmada, statik ipleri gerdirmede, kurtarmada; ana iplerin geri kaçmasını önlemek için alüminyumdan yapılmış malzemedir.

KULLANILMASI

Jumarı kullanmadan önce el kitabına ( kullanma kılavuzu ) bakılmalı ve tehlikeli olmayan yerlerde tecrübe kazanmak için kullanılmalıdır. Jumar: 8 – 13 mm.kalınlığındaki ip ile kullanılmalıdır. Kilit mekanizması açıldıktan sonra ip; ip yuvasına takılır ve mekanizma kapatılır. Mekanizmanın önünde bulunan deliğe karabına takılarak zor şartlarda ipin jumardan ayrılması ve kilit mekanizmasını sıkıştırması önlenmiş olur. jumarın birisi göğüse takıldığı zaman diğeri el jumarı olarak kullanılır. Jumar tırmanma süresince yardımcı ip ile kullanıcıya bağlanmalıdır.

SEKİZLİ

Alüminyumdan yapılmış iki gözlü ve çok değişik şekilleri olan özellikle ipli inişlerde kullanılan malzemedir. Yer ve zamana bağlı olarak lider tırmanışında liderin emniyetini almada kullanıldığı gibi kurtarma faaliyetlerinde de kullanılmaktadır. Şoka karşı direnci yoktur. Yapısından dolayı ipin burulmasını önler ve ipin düzgün şekilde sekizlinin içinden kaymasını sağlar.

KULLANILMASI

1. Ana ip büyük gözün içinden geçtikten sonra küçük gözün etrafını dolanır ve büyük gözün içinden dışarı çıkar. Küçük göze karabina takılarak emniyet kemerine sabitlenir.
2. Ana ip büyük gözden geçtikten sonra karabina takılmış küçük göze girmeden direk karabinanın içinden geçerek büyük gözden dışarı çıkar.

MAKARALAR

Dağcılıkta özelikle arama ve kurtarmada çalışmalarında kullanılan teknik malzemelerdendir.

Hava hattı geçişlerinde gerdirilen statik ip üzerinde hareket kolaylığı sağlayarak kazazedeyi sarsmadan karşıdan karşıya aktarmada, vadideki kazazedeyi yukarı almaya veya yukarıdaki kazazedeyi vadi tabanına aktarmada kullanılırlar.

Üzerlerinde maksimum çekerleri kn. olarak belirtilmiştir.

Ağır yükleri gerili ip üzerinde aktarma yaparken tandem kullanılması tavsiye edilmektedir tandemin içinde bulunan iki adet makara aynı anda ip üzerinde hareket ettiğinden ipe tek noktadan yük binmemektedir.

Makaraları kullandıktan sonra temizlemek dönen kısımlarını yağlamak ve içerisine kaçan yabancı maddeleri çıkarmak malzemenin uzun ömürlü olmasını sağlar.

KARABİNALAR

Dağcılıkta kullanılan;

Ana emniyet noktaları kurmada,

Ara emniyet noktalarında,

İpe bağlanmada,

Kurtarmalarda,

İniş ve çıkışlarda,

Malzeme taşımada vs. kullanılan en önemli malzemelerden birisidir.

Kendi arasında iki kısma ayrılmaktadır.

1. KİLİTLİ KARABİNALAR

1. HMS: Karabinaların en büyük çeşitleridir.

Genellikle bir veya birkaç ipin bir arada kullanıldığı yerlerde, iniş ve çıkışlarda dağcının ipe gireceği yerlerde kullanılır.

( 1 ) vidalı.

( 2 ) yaylı.

( 3 ) çevirmeli ( döndürmeli )çeşitleri vardır.

1. Klasik: Hms ‘ den daha küçüktür can emniyetinin ön plana çıktığı yerlerde kullanılmaktadır. Çekerleri: yatay, dikey ve kilit mekanizmasının açık kalmasına göre değişmektedir.

2. KİLİTSİZ KARABİNALAR:

Genellikle yardımcı pozisyonlarda kullanılmaktadırlar.

Ara emniyet noktalarında.

Malzeme taşımada. vs.

İmal durumlarına göre çok fazla ve değişik yapıda çeşitleri vardır.

1. Eğik kapılı: özellikle ara emniyet noktalarında tırmanma ipinin kolayca takılabilmesi için üretilmiştir.
2. Düz kapılı: ara emniyet noktalarında kayadaki emniyete malzemesine takmak için üretilmiştir.
3. Geniş ağızlı: yapı olarak HMS ‘lere benzer kilitsizdir. Lider tırmanışlarında yardımcı malzemeleri emniyet kemerine asmada kullanılır.

Çekerleri: Yatay, dikey ve kilit mekanizmasının açık kalmasına göre değişmektedir. Anılan değerler karabinanın üzerinde yazmaktadır.

ATC – TUBER – FAAL GUY – TIBLOC – REVERSO

Yarım kazık düğümlerin ipi bükmesi sonucu iniş ve çıkışlarda güçlüklerle karşılanmaktadır.

Bu güçlüklerle karşılaşmamak için aynı işi yapan şekil ve yapıları farklı ATC. TUBER. BREAKE. FAAL GUY ve REVERSO üretilmiştir.

Anılan malzemeler tek ve ikiz ip ile kullanılabilmektedir. İp ikiye katlandıktan sonra anılan malzemelerin delik kısmından içeri sokulmakta ve emniyet kemerine takılı olan karabinaya takılmakta ve kullanılmaktadır.

TIBLOC: Çalışma özelliği olarak jumara benzemekte fakat jumardan daha basit kullanım özelliğine sahiptir. Ana ipe takılan tiblocun ipten çıkmasını önlemek için karabina takılmakta içindeki dişler nedeniyle ileri gitmekte geri gelmemektedir.

PROTRAXION

Tırmanmadan, jumara, sabit hattan geçmeye, ipe asılmaya kadar pek çok özelliği içinde barındıran bir teknik malzemedir.

8 – 13 mm. kalınlığındaki statik ve dinamik iplerde kullanma özelliğine sahiptir.

Yağmurlu havalarda ipin çamurla kirlenmesi durumunda kavrama dişlerinin kenarından çamurlu suyun akmasına imkân veren delikler vardır.

38 mm. kalınlığındaki sertleştirilmiş alüminyum makara sayesinde kolayca dönme hareketini meydana getirerek ip üzerinde protraxıon ’ a hareket kolaylığı sağlamıştır.

İstenildiğinde protraxıon ’ dan ayrılma veya yeniden kullanma özelliğine sahip olmasından dolayı arama ve kurtarmada kullanıcıya kolaylık sağlamaktadır.

YO – YO

KARABİNAYLA; İnişte, tırmanmada veya diğer emniyet uygulamalarda kullanılan yarım kazık düğümü sürtünmeden dolayı sadece ipin yıpranmasını değil aynı zamanda burulmasında sebep olmaktadır. Bu nedenle ip vermek veya boşluk almada zorluklarla karşılaşılmakta ipin burulmasını çözmek için zaman harcanmaktadır

YO-YO; Bu problemi çözmüştür canlı ip beyaz metal takılı kısma gelmek mecburiyetindedir. U şeklinde getirilen ip yo-yo ‘nun içine sokulunca alt bölümde bulunan deliğe takılan karabina ipin ve yo-yo ‘ nun içinden geçerek emniyet kemerine veya emniyet noktasına takılır. İpi emniyete almak için her iki yöne doğru ipi çekmek yeterli olacaktır.

ÇEKİÇ – SKYHOOK – REGELETE

ÇEKİÇ: Dağcılıkta kullanılan farklı firmaların ürettiği farklı çekiç çeşitleri bulunmaktadır. Ana amaç aynıdır. Emniyet malzemelerini kayaya çakmak kayadan çıkarmak ve kayaların sağlamlığını denemektir. Çekiçler yapı bakımından 4 grupta incelenir.

1. ÇEKİÇ KISMI: Kayaya malzeme çakmak ve kaya yapısının testi için kullanılır
2. GAGA: Kayaya çakılı malzemeleri çıkarmada ve çatlağın içindeki gevşek malzemeleri temizlemede kullanılır.
3. SAP: Metal üzerine plastik kaplanmıştır amacı darbelerin şokunu emmektir.
4. İP KISMI: Kazmayı bileğe takmak veya emniyet kemerine asarak kazmanın düşmesini önlemektir.

SKY HOOK: Yapay tırmanma malzemesidir. Kayadaki çıkıntı, delikler ve geniş yüzeylerde kullanılır.

REGELETE: Yapay tırmanma malzemesidir kayadaki küçük çıkıntı, çatlak ve dar yüzeylerde kullanılır.

GRIGRI – ROPEMAN –– İP VE METAL MERDİVEN

GRIGRI: İniş malzemesi olarak üretilmiştir. Tekniğini iyi öğrenince zor olsa da jumar gibi kullanma özelliği vardır. 8 – 11 mm.lik iplerle kullanılmaktadır. Karabına deliğine (1) karabina taktıktan sonra emniyet kemerine takılır kumanda (2) kolunu ters yöne çekince iniş yapılır.

MERDİVENLER: Yapay tırmanış malzemeleridir. İpten, perlondan veya metalden yapılmış çeşitleri vardır. Uç kısmında fifi çengeli ile emniyet noktalarına takılarak yapay tırmanış yapılmaktadır. Fifi çengelinin üzerinde bulunan ince delik yardımcı ip takılmak için olup kullanıcıya sabitlenir ve merdivenin düşmesi önlenmiş olur.

ROPEMAN: Pursiğin yerine imal edilmiş metalden yapılmış bir malzemedir. Malzemenin düşmesini önlemek için üzerindeki metal ip ile kullanıcıya sabitlenir. 8 –11 mm.lik ip kullanılmaktadır.

NUT KEY – FRIEND ÇIKARICISI – BATON

Ara emniyet noktaları kurarken kullandığımız malzemeler bazen sıkışıp yerinden çıkmayabilir. Anılan malzemeleri çıkarmak için NUT KEY kullanılmaktadır. NUT KEY’ in uçunu kaya içinde sıkışan malzemelerin alt noktasına ve çıkma yönünün tersine iterek yerinden oynatılır ve çıkarılır.

FRIEND ÇIKARICISI

Frıendler uygun takılmadığı zaman ( 3 / 2 sistemi ) yerinden çıkmazlar. Frıend çıkarıcısı: yaylı dişlilerin üzerine basınç uygulayarak friendi yerinden çıkarır

BATON: Uygun baton kullanımı üzerimizdeki yükün 3 / 1 ‘ni alabilir ayakta duran dağcı dirseklerini 90 lik açıyla tuttuğunda elinin içindeki batonların uçları yere değmelidir.

EMNİYET KEMERLERİ

Dağcının tırmanışta, inişte ve kurtarmada kullandığı malzemedir genellikle perlondan yapılmış ve bağlanma noktalarında metal klipsler kullanılmıştır

Üç çeşittir.

1. Full body emniyet kemeri.
2. Alt emniyet kemeri.
3. Üst emniyet kemeri.

Emniyet kemerleri giyildikten sonra bağlama klipslerine özellikle dikkat edilmelidir. Bazı emniyet kemerlerinin klipslerinin üzerinde hatalı bağlanıldığı zaman hatalı giyildiğini belirten ( danger ) tehlikeli yazısı dıştan okunacak şekilde gözükür. Emniyet kemeri vücudun hareket kabiliyetini kısacak kadar sıkı üzerimizden düşecek kadar gevşek olmamalıdır.

EMERJENSİ EMNİYET KEMERİNİN YAPILMASI

Emniyet kemeri olmadığı zaman ve kullanmak gerekli ise yardımcı malzemelerden emniyet kemeri yapmak mümkündür.

YARDIMCI MALZEMELER:

1. Perlon.
2. Yardımcı veya tam iptir.

a. Yeterli uzunlukta perlon bağlandıktan sonra belin etrafına sarılır. Alt kısımda bulunan perlon bacak arasından alınarak üst noktadaki diğer uçlarla birleştirilir ve karabina takılır.

b. Perlon bele bağlanır uçlarının yere kadar uzanması sağlanır ayaklar perlonun içinden geçirilip beldeki emniyet kemerinin içinden karabinaya takılır

KASKLAR

Dağcının başını; taş düşmelerinde, çarpmalarda korumak için polyethelene veya polycarbonete’ den yapılmış darbelere karşı esneyebilen özelliği sayesinde kolayca kırılmayan güvenlik malzemedir.

Gece yürüyüşlerinde fenerin takılabilmesi için özel parçalar eklenmiştir.

Kaskın içindeki ayarlama bantları sayesinde kullanıcının başının ölçülerine göre ayarlanabilmektedir.

Üzerindeki delikler ısının dışarı çıkmasını kolaylaştıracak şekilde düzenlenmiştir.

Kaskın ayarları yapıldıktan sonra boynun altındaki klipsleri kullanıcıyı boğmayacak ve kaskın oynamasını önleyecek şekilde sıkmak kullanıcının emniyeti için önemlidir.

SIRT ÇANTASI

SIRT ÇANTALARI: Etkinlik süresince dağcının kullandığı malzemeleri taşımak için korduradan yapılmış farklı büyüklükte ve farklı yapıda sırt çantaları mevcuttur. İdeal sırt çantası büyüklüğü kullanıcının boyu ile orantılı olmalıdır.

Örnek: 175 cm. boyundaki bir dağcı için ideal çanta kapasitesi 75 – 80 lt. olmalıdır. Sırt çantası ayarları kullanıcı tarafından vücut uygunluğuna göre ayarlanmalıdır. Sırt çantası ağırlığı asla omuzlarda yüklenmemelidir. Yük bele binmeli omuzlar dengeleyici olmalıdır.

SIRT ÇANTASININ YERLEŞTİRİLMESİ

Sırt çantasını yerleştirilmesi kullanıcıya rahatlık sağlayacağı gibi denge bakımından önemlidir.

1. Ağır malzemeler sırta yakın olmalıdır. Çantanın dışına doğru hafif malzemeler gelmelidir.
2. En son kullanılacak malzemeler çantaya önce konulmalıdır.
3. Acil kullanımı olan malzemeler en üste konulmalıdır.
4. Çantanın içine konacak büyük boy naylon poşetin içine tüm malzemeler konmalıdır yağmur yağınca ıslanmaları önlenmiş olur. Benzin gibi akıcı malzemeler çantanın en altında olmalıdır.

OCAKLAR – BAKIMLARI VE YAKMA TEKNİKLERİ

OCAK: Dağcının yemeğini pişirmesi ve ihtiyacı olan sıcak sıvıyı alabilmesi için özel imalat farklı iklim şartlarında yanabilen farklı firmalar tarafından değişik tipte ocaklar üretilmiştir.

OCAK YAKITLARI: Firmanın el kitabında belirtilmiştir. White gaz veya benzin tüm ocaklarda emniyetle yanmaktadır.

ÖN ISITMA: Ocaklardaki benzininin çiğ yanmasını önlemek için ispirto, aseton vs gibi ön ısıtıcıların ısıtma kabına doldurularak yakılması ön ısı ocağın ısınmasını sağlar. Ön ısıtıcıdaki yakıtın bitmesine yakın benzin yavaşça açılarak ocak alevlendirilir.

BAKIM: Etkinliğe gitmeden önce ve döndükten sonra ocak tamamen sökülüp temizlenmelidir. Özellikle benzin meme delikleri ve çelik teller ( bazı ocaklarda bulunmamaktadır ) temizlenip basınçlı hava tutulmalıdır. Ocak imalat firmaları: yaygın olarak msr ve koleman firmalarıdır.

DAĞ İPLERİ – ÇEKERLERİ VE ÇEŞİTLERİ

İP: Dağcılar tarafından; tırmanma, inme, yatay geçişlerde; emniyeti sağlama k ve arama kurtarmada sedye yapmak için kullanılan malzemedir.

İP ÇEŞİTLERİ: Dağcılıkta kullanılan ipler statik ve dinamik olmak üzere iki çeşittir.

Kullanılış durumuna göre ipler: Kullanılış durumlarına göre ipler ikiye ayrılır. Ana ipler ve Yardımcı ipler.

ANA İPLER: 8 mm’den 11’mm ye kadar olan ipler ana ipler sınıfına girer.

YARDIMCI İPLER: 4 mm’ den 7 mm’ye kadar olan ipler yardımcı ipler sınıfına girer.

İPLERİN SINIFLANDIRILMASI: ipler sınıflarına göre üçe ayrılır

YARIM İP: 8 ve 8/5 mm kalınlığındaki ipler yarım ip olarak değerlendirilir.

İKİZ İP: 9 mm ve 9/5 mm kalınlığındaki ipler ikiz ip olarak değerlendirilir.

TAM İPLER: 10 mm ‘1o/5 mm ve 11 mm kalınlığındaki ipler tam ip olarak değerlendirilir.

HAVA DURUMUNA GÖRE İP ÇEŞİTLERİ

1. DRY ( KURU ) İP: Sadece kuru havalarda kullanılır.
2. WET ( ISLAK ) İP: Islak havalarda kullanılır. Kuru havalar dada kullanılabilir kuru ve ıslak –kuru ipe nazaran daha serttir.
3. WET –DRY ( ISLAK – KURU ) İP: Hem ıslak havalarda hem kuru havalarda kullanılır.

PERLONLAR

PERLON: Özel makinalarda dokunmuş çok farklı renkte ve üzerlerinde çekerlerine göre çizgiler bulunan statik dağcılık malzemesidir.

DAĞCILAR TARAFINDAN: Ana emniyet noktalarında, ara emniyet noktalarında, emerjensi emniyet kemeri yapmada vs. kullanılmaktadır.

APILIŞ ÖZELLİĞİNE GÖRE İKİ ÇEŞİTTİR:

1. Tüplü.
2. Tüpsüz ( tek parça )

ÇEKERLERİ: Perlonlar kullanım özelliklerine göre farklı çekerlerde yapılmaktadır. Farklı imalat firmaları farklı çeker vermektedir. Genellikle perlonun arka yüzündeki her çizginin çekeri 500 kg. olarak değerlendirilmektedir. Dört çizgi ve üstündeki perlonlar kurtarmalarda kullanılmaktadır.

Bazı perlonlar yapılırken uçları bir birilerinin üzerine gelecek şekilde dikilmişlerdir. Bu tip perlonlar ekspres olarak isimlendirilmektedir. Genellikle ara emniyet noktalarında kullanılmaktadırlar.

İP DÜĞÜMLERİ

DÜĞÜM NEDİR: İki veya daha fazla ipin belirli bir düzen içinde yan yana veya üs üste gelerek sıkışma metoduyla çalışmasına düğüm denir.

DÜĞÜM ÇEŞİTLERİ

Düğümler yapılarına ve çalışma sistemine göre 2 ‘ ye ayrılırlar

1. HAREKETLİ ( DINAMIK ) DÜĞÜMLER:

( a ): Yarım kazık

( b ): Pürsik

2. HAREKETSİZ ( STATIK ) DÜĞÜMLER:

(a): Sekizli

(b): Tamkazık

(c): Bulin

(d): Kördüğüm

(e): Kelebek

(f): İzbarço

(g): Camadan

(h): Balıkçı

(i): Perlon bant

DÜĞÜMLER VE KULLANIM YERLERİ

BİRİNCİ DERECEDE BİLİNMESİ GEREKLİ DÜĞÜMLER

1. SEKİZLİ: Sabitleme düğümüdür. Ana emniyet noktalarında ve ipe bağlanmada kullanılır.
2. TAM KAZIK: Sabitleme düğümüdür. Sna emniyet noktalarında veya ipi sabitlemede kullanılır.
3. YARIM KAZIK: Tırmanan veya iniş yapan dağcıya ip vermede / almada kullanılır.
4. ÇİFT BALIKÇI: İp halkası oluşturmak, aynı veya değişik kalınlıklardaki iki ipi birbirine bağlamada kullanılır.
5. PÜRSİK: Yüklenince sıkışan bir düğümdür. İniş veya çıkışlarda emniyet için kullanılır.
6. PERLON DÜĞÜMÜ: İki perlonun ucunu bir birilerine bağlamada kullanılır.

İKİNCİ DERECEDE BİLİNMESİ GEREKLİ DÜĞÜMLER

1. KÖRDÜĞÜM: İpin sonuna atılır dağcının ipten çıkmasını önler.
2. BULİN: Dağcının ipe bağlanma veya ipten emniyet kemeri yapmada kullanılır.
3. CAMADAN: Aynı kalınlıktaki iki ipi birbirine bağlamada kullanılır.
4. KELEBEK: Arama kurtarmada kullanılan bir düğümdür. İpte aynı uzunlukta veya farklı uzunlukta iki uç elde etmede kullanılır.

DAĞCILIK DÜĞÜMLERİNDE ARANAN ÖZELLİKLER

Dağcılıkta kullanılan düğümler yer ve şartlara bağlı olmadan bazı özelliklere sahip olmalıdır.

BUNLAR:

1. Sağlam olmalıdır.
2. Basit olmalıdır.
3. Kolay atılabilmelidir.
4. istenildiğinde kolay çözülebilmelidir.
5. Kendiliğinden çözülmemelidir.
6. Estetik olmalıdır.

DÜĞÜMLERİN YAPILIŞ TEKNİKLERİ

1. KAPALI SEKİZLİ: Emniyet kemerine karabina ile girmede veya ana ipin ana veya ara emniyet noktalarına bağlanmasında kullanılır. Çekeri en yüksek düğümdür.
2. TAM KAZIK: Tırmanan veya iniş yapan dağcının kendisini ana – ara emniyet noktalarına sabitlemede veya ipin ana emniyet noktasına bağlanmasında kullanılır.
3. YARIM KAZIK: Tırmanan veya iniş yapan dağcıya ip vermede / almada veya kendi kendine iniş yapan dağcının kendisini kontrollü olarak indirmesinde kullanılır. Dinamik bir düğümdür.
4. ÇİFT BALIKÇI: Aynı veya farklı kalınlıktaki iki ipi birbirine bağlamada kullanılır.
5. PURSİK: Dağcının tırmanırken veya inerken ana ip üzerinde kendini emniyete aldığı hareketli ( dinamik ) bir düğümdür. Bırakıldığında sıkışarak dağcıyı olduğu noktada sabitler.
6. PERLON DÜĞÜMÜ: İki perlonu birbirine bağlamada kullanılır.
7. BULİN DÜĞÜMÜ: Emniyet kemerinin olmadığı zamanlarda ana ipten veya yardımcı ipten emniyet kemeri yapmada kullanılır. Tekli veya ikili olabilir.
8. AÇIK SEKİZLİ: Emniyet kemerine ana ipin bağlanmasında veya kapalı ( kum saati – bolt vs.) bir alana ana emniyet noktası kurmada kullanılır. Düğüm tamamlandığında kapalı sekizli şekline döner. Tek kat ip veya çift kat ipten düğüm yapılabilir.

DÜĞÜMLER VE ÇEKERLERİ

İplere düğüm atıldıktan sonra ipin çekeri düğüme göre azalmaktadır. Aşağıdaki değerler hangi düğümün ipin çekerini nekadar düşürdüğünü göstermektedir. 80 kg. denemede tek ve ikiz ipler %8 yarım ipler %10 uzar.

1 – Düğümsüz ip çekeri %100

2 – Sekizli %75 – 80

3 – Camadan %70 – 75

4 – Çift balıkçı %65 – 70

5 – Perlon bant %60 – 70

6 – Tek balıkçı %60 – 65

7 – Tam kazık %60 – 65

8 – Kördüğüm %60 – 65

ANA EMNİYET NOKTALARI AÇI DEĞERLERİ

Ana emniyet noktaları kurulurken; noktanın çekeri sikkelere bağlı olduğu kadar ana emniyeti meydana getiren açılarda bağlıdır. Ana emniyet noktaları oluşturuluyor iken iki değişik açı sistemi uygulanmaktadır.

1. Üçgen tip
2. V tip